Wie waren de leermeester van Rembrandt?

Voordat Rembrandt schilderde op de manier zoals wij die nu kennen, heeft hij verschillende leermeesters gehad. Zonder deze leermeesters zou hij waarschijnlijk niet zulke prachtige schilderijen hebben gemaakt. Tot zijn 14e jaar zat Rembrandt op de Latijnse School in Leiden en ging daarna naar de universiteit. Hoewel zijn vader graag wilde dat hij zijn studie af zou maken, koos Rembrandt liever voor het beroep van schilder. Hij volgde zijn hart en stopte met studeren om te gaan schilderen bij zijn eerste leermeester: Jacob van Swanenburgh.

Jacob van Swanenburgh: de eerste leermeester (1621-1623)

Bij de Leidse kunstenaar Jacob van Swanenburgh leerde Rembrandt de eerste kneepjes van het vak. Van Swanenburgh, geboren in het jaar 1571, was de zoon van een kunstschilder. Naast kunstschilder was zijn vader later ook burgemeester van Leiden. In 1591 vertrok Jacob naar Italië om zijn schildertechnieken te verbeteren. Daar leerde Jacob zijn vrouw kennen en verbleef er zo’n 24 jaar. Het bekendste schilderij van Jacob van Swanenburgh is ‘Aeneas in de Onderwereld’.

Op latere leeftijd verhuisde Jacob met zijn gezin terug naar Leiden en vestigde zich daar definitief als kunstenaar. Zijn atelier bevond zich op de Langebrug 89 waar hij meerdere leerlingen wist te inspireren, waaronder de jonge Rembrandt van Rijn. Dit atelier is tot op de dag van vandaag intact. Studio Young Rembrandt is hier gevestigd om een ode te brengen aan de plek waar Rembrandt leerde tekenen en schilderen.

Pieter Lastman: de vergeten leermeester (1623-1624)

Na drie jaar bij Jacob van Swanenburgh in de leer te hebben gezeten, verhuisde Rembrandt in 1625 naar Amsterdam. Hier is hij een jaar in de leer geweest bij Pieter Lastman. Ook deze schilder heeft enkele jaren door Italië gereisd. Na zijn terugkeer naar Amsterdam werd hij als snel gezien als kenner van de Italiaanse kunst. Hierop startte hij een eigen atelier.

Het specialisme van Pieter Lastman was het afbeelden van Bijbelse en mythologische scènes en hij werd in zijn jongere jaren als groot kunstenaar gezien. Een van zijn schilderijen is ‘Odysseus en Nausicaa’. Zijn werk wordt echter niet zo hoog gewaardeerd als dat van anderen uit die periode. Pieter Lastman staat tegenwoordig vooral bekend als de leermeester van Rembrandt en Jan Lievens.

Jacob Symonsz Pynas (1624)

Na zijn tijd bij Pieter Lastman heeft Rembrandt nog een aantal maanden gestudeerd in het atelier van Jacob Pynas, die bekend staat om zijn Italiaanse scènes. Hiermee heeft hij ook Rembrandt van Rijn beïnvloed. Verder is er weinig bekend over de maanden waarin Rembrandt bij Jacob Pynas studeerde. Zijn meest bekende werk is ‘Paul en Barnabas in Lystra’.

Jan Lievens en zijn connectie met Rembrandt

Vervolgens startte Rembrandt een eigen atelier in Leiden. Daar werkte hij tussen 1626-1631 nauw samen met Jan Lievens, die tevens een goede vriend was van Rembrandt. Lievens was net als Rembrandt in Leiden geboren en ook hij heeft bij Pieter Lastman in de leer gezeten. Hij begon al met schilderen toen hij acht jaar oud was. De levens en de schilderwerken van Rembrandt van Rijn en Jan lievens zijn dan ook behoorlijk met elkaar verweven.

Op zijn veertiende keerde Jan terug uit Amsterdam om samen met Rembrandt een atelier te delen in Leiden. In alle schilderwerken is te zien hoe de verschillende thema’s en stijlen van de twee kunstenaars sterk door elkaar beïnvloed zijn. Deze wederzijdse beïnvloeding is ook een reden waardoor ze zowel als elkaars leermeester als elkaars leerling gezien kunnen worden.

Collega's of concurrenten?

Er zijn ook verhalen die juist zeggen dat Rembrandt en Jan Lievens elkaars grootste concurrenten waren; een ware kunststrijd tussen de belangrijkste kunstenaars in Nederland op dat moment. Als jonge kunstenaar won Rembrandt vaak, maar in zijn latere jaren werd hij volgens velen qua succes voorbijgestreefd door Jan Lievens. Tegenwoordig is het tij weer gekeerd en is Rembrandt wereldberoemd en is Jan Lievens alleen nog bekend bij de echte kunstkenners.