De eerste schilderijen van Rembrandt van Rijn
De vijf zintuigen
Rembrandt van Rijn schilderde zijn eerste bekende kunstwerk in 1624 toen hij 18 jaar was: De Brillenverkoper. Dit schilderij behoort tot een serie van vijf schilderijen die te maken hebben met de vijf zintuigen van een mens. De vijf zintuigen zijn de vroeg bekendste werken van de jonge meester Rembrandt van Rijn. Hierin zijn veel invloeden te zien uit zijn jongere jaren.
Nu te zien!
In Museum De Lakenhal zijn vier van de vijf zintuigen nu te bewonderen ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan. Het is voor het eerst dat de schilderijen samen in Leiden te zien zijn: de stad waar Rembrandt is geboren, zijn eerste schilderopleiding geniet en zijn eerste stappen zet als kunstenaar.
Ze worden getoond naast meer werken uit de vaste collectie van Museum De Lakenhal: van de jonge Rembrandt en andere beroemde schilders uit zijn omgeving, onder wie Jan Lievens en Gerrit Dou.
De schilderijen zijn te zien t/m 30 maart 2025.
Bekijk de tentoonstelling
Het Zicht: De Brillenverkoper
Het eerste schilderij is De Brillenverkoper.
Het kunstwerk toont een oude man zien die naar zijn ogen wijst, een vrouw die moeite heeft met haar zicht en een brillenverkoper die zijn collectie laat zien. Hiermee duidt Rembrandt op het zintuig ‘zicht’. Het interessante is dat in deze periode het verkopen van brillen wees op oplichting. Er werd geloofd dat men geen brillen kan verkopen aan mensen die niet goed kunnen zien.
Dit schilderij is te zien in Museum De Lakenhal in Leiden. Nadat het schilderij meerdere keren van eigenaar is gewisseld, maakt het sinds 2002 deel uit van de collectie van het museum. De Brillenverkoper is het enige schilderij uit de serie van vijf dat op Nederlandse bodem te bewonderen is.
Het Gehoor: De drie Muzikanten
De Drie Muzikanten is het tweede schilderij in deze reeks. Het kunstwerk laat drie personen zien: twee oudere mensen en een wat jonger persoon in het midden. Met hun gezang verbeelden zij het zintuig ‘gehoor’.
Er wordt gedacht dat dit schilderij een oud Nederlands spreekwoord uitbeeldt. De stemmen van jongere mensen werden in die tijd gezien als stabieler dan die van ouderen. Het schilderij is samen met De Operatie en De Flauwgevallen Patiënt onderdeel van de The Leiden Collection in New York, een private collectie van kunstwerken uit de Nederlandse Gouden Eeuw.
Het Gevoel: De Operatie
Ook dit kunstwerk is in handen van The Leiden Collection in New York. Op De Operatie wordt een man geopereerd die iets aan zijn hoofd heeft. Hiermee beeldt Rembrandt het zintuig ‘gevoel’ uit.
Lange tijd werd gedacht dat dit schilderij de laatste in de reeks was. Het vierde kunstwerk is namelijk pas later teruggevonden en erkend als schilderij van Rembrandt van Rijn.
De Reuk: De Flauwgevallen Patiënt
Op De Flauwgevallen Patiënt wordt geprobeerd iemand wakker te maken met een bepaald soort geur. Dit kunstwerk van Rembrandt van Rijn speelt dan ook in op het zintuig ‘reuk’ van de mens. Het schilderij dook op in 2015 tijdens een veiling in Amerika.
Op dat moment werd het nog gewaardeerd op ongeveer 500-800 dollar omdat het gemarkeerd was met onbekende initialen. Het schilderij was gesigneerd met de letters RFH. Later ontdekten de veilers dat die letters staan voor Rembrandt Harmenszoon Fecit, Rembrandt’s volledige naam.
Tot op heden is dit het enige bekende kunstwerk van Rembrandt dat hij met deze initialen heeft getekend. Na deze onthulling is het exemplaar van de meesterschilder verkocht voor 870.000 dollar aan The Leiden Collection.
Het mysterie van Rembrandt’s vijfde kunstwerk
De verwachting is dat er vrijwel zeker nog een vijfde en laatste kunstwerk is in de reeks. De mens beschikt immers over vijf zintuigen en het is overduidelijk dat ‘smaak’ nog mist in de serie. Waar het kunstwerk is en hoe het eruit ziet, is tot op heden nog een mysterie. Gelukkig is er nog hoop dat ook dit kunstwerk ergens opduikt, net als de in 2015 teruggevonden De Flauwgevallen Patiënt.
Meer weten over Rembrandt van Rijn zijn jongere jaren? Kom langs bij de Young Rembrandt Studio!